Η πρώιμη ήβη στα κορίτσια

Τι είναι η πρώιμη ήβη στα κορίτσια;

Η πρώιμη ήβη στα κορίτσια είναι κατάσταση στην οποία  βιώνουν τις σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές που συμβαίνουν φυσιολογικά κατά την εφηβεία πριν την ηλικία των 9 ετών. Οι κυριότερες από αυτές τις αλλαγές είναι η ανάπτυξη των δευτερογενών χαρακτηριστικών του φύλου και η απόκτηση της αναπαραγωγικής τους ικανότητας. Δεν είναι ιδιαίτερα συνηθισμένη κατάσταση και αφορά περίπου 1 στα 5,000 με 10,000 κορίτσια.

Πως εκδηλώνεται η Πρώιμη Ηβη;

Τα βασικά σημεία που μας προειδοποιούν ότι η εφηβεία έχει ξεκινήσει σχετικά νωρίς είναι:

• Η αύξηση των μαστών
• Η έναρξη της περιόδου
• Η τριχοφυΐα στο εφήβαιο και τις μασχάλες (αδρεναρχή)

Άλλα σημεία πρώιμης ήβης μπορεί να είναι:

• Ταχεία σωματική ανάπτυξη
• Αλλαγή στην οσμή του σώματος
• Ακμή
• Συναισθηματικές αλλαγές
• Συχνές εναλλαγές της διάθεσης και επιθετικότητα

Όταν υπάρχει αδρεναρχή, ακμή και αλλαγή στην οσμή του σώματος χωρίς όμως να παρατηρούμε αύξηση των μαστών δεν μιλάμε απαραίτητα για πρώιμη ήβη.

Ποιες είναι οι βασικές κατηγορίες;

Η πρώιμη ήβη διακρίνεται σε δύο επιμέρους κατηγορίες: την κεντρική και την περιφερική πρώιμη ήβη. Αν και τα αίτια τους είναι διαφορετικά, οι αλλαγές που προκαλούν στο σώμα και την ανάπτυξη του παιδιού είναι ίδιες.

Κεντρική Πρώιμη Ήβη

Σε αυτήν την περίπτωση, ο εγκέφαλος απελευθερώνει πρόωρα γοναδοτροπίνες. Πιο συγκεκριμένα, ένα τμήμα του εγκεφάλου, ο υποθάλαμος, εκκρίνει ορμόνες που ονομάζεται παράγοντες απελευθέρωσης γοναδοτροπινών (GnRH).Αυτές δρουν σε έναν άλλον μικρό αδένα του εγκεφάλου, την υπόφυση. Στη συνέχεια, η υπόφυση εκκρίνει τις γοναδοτροπίνες (LH, FSH), ορμόνες που δρουν στις ωοθήκες. Στις ωοθήκες πυροδοτήτε ηπυροδοτείται η παραγωγή οιστρογόνων. Τα οιστρογόνα με τη σειρά τους είναι υπεύθυνα για όλες τις αλλαγές που συμβαίνουν στο σώμα των κοριτσιών κατά την εφηβεία. O άξονας υποθάλαμος-υπόφυση-ωοθήκες που μόλις περιγράψαμε ενεργοποιείται φυσιολογικά για να ξεκινήσει η εφηβεία. Το πρόβλημα παρουσιάζεται όταν η ενεργοποίηση του παραπάνω άξονα γίνεται πρόωρα, και οι αλλαγές στη διάπλαση των κοριτσιών εμφανίζονται πριν τα 9 έτη.

Δεν είναι απόλυτα σαφές τι προκαλεί τ η πρώιμη ήβη στα κορίτσια

. Τις περισσότερες φορές τα κορίτσια δεν έχουν κάποια άλλη πάθηση που θα μπορούσε να είναι υπεύθυνη για την πρώιμη έναρξη της εφηβείας. Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, η πρώιμη ήβη μπορεί να σχετίζεται με:

• Τραυματισμό του εγκεφάλου ή της σπονδυλικής στήλης
• Όγκο στον εγκέφαλο η στη σπονδυλική στήλη
• Υδροκεφαλία κατά τη γέννηση
• Υποθυρεοειδισμό

Περιφερική πρώιμη ήβη

Η περιφερική πρώιμη ήβη είναι λιγότερο συχνή από την κεντρική μορφή της. Δεν σχετίζεται με την πρώιμη απελευθέρωση γοναδοτροπινών από τον εγκέφαλο αλλά με την πρώιμη απελευθέρωση οιστρογόνων από άλλα σημεία του σώματος. Οιστρογόνα μπορεί να εκκρίνονται νωρίς λόγω κάποιου προβλήματος με τις ωοθήκες, τα επινεφρίδια ή την υπόφυση όπως:

• Όγκος στην υπόφυση ή στα επινεφρίδια
• Σύνδρομο McCune-Albright, μια γενετική διαταραχή που προκαλεί προβλήματα στην έκκριση ορμονών, την υγεία των οστών και το χρώμα του δέρματος
• Κύστη στις ωοθήκες
• Εξωγενής έκθεση σε οιστρογόνα όπως φάρμακα και κρέμες

 

Ποια κορίτσια κινδυνεύουν περισσότερο να εμφανίσουν πρώιμη ήβη;

Δεν είναι σαφές πάντα γιατί ένα κορίτσι εισέρχεται στην εφηβεία του νωρίτερα από το φυσιολογικό. Έχει φανεί ότι όταν υπάρχει ιστορικό πρώιμής ήβης στην οικογένεια, οι πιθανότητες να εμφανίσει και το ίδιο το κορίτσι είναι αυξημένες. Άλλοι παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση πρώιμης ήβης είναι:

• παχυσαρκία
• κατάποση ή έκθεση σε προϊόντα που περιέχουν οιστρογόνα όπως τα αντισυλληπτικά χάπια ή οι κρέμες που περιέχουν οιστρογόνα
• ακτινοβόληση του εγκεφάλου ή της σπονδυλικής στήλης για θεραπεία όγκων ή λευχαιμίας

Γιατί η πρώιμή ήβη είναι πρόβλημα; Υπάρχουν επιπλοκές;

Τα παιδιά που εισέρχονται νωρίς στην εφηβεία, εκτός των άλλων χαρακτηριστικών τους, εμφανίζουν και ταχεία ανάπτυξη των οστών και των μυών, Έτσι, αν και αρχικά είναι ψηλότερα από τους υπόλοιπα παιδία της ηλικίας τους, καταλήγουν να έχουν χαμηλότερο ανάστημα από το μέσο όρο και αυτό που θα μπορούσαν να φτάσουν αν η ήβη είχε ξεκινήσει στη φυσιολογική ηλικία και ο σκελετός δεν είχε ωριμάσει πρόωρα.

Πως κάνουμε τη διάγνωση; 

Τα πρώτα βήματα που κάνουμε όταν μας παρουσιάζεται ένα κορίτσι με συμπτώματα πρώιμης ήβης είναι να λάβουμε το ιστορικό του παιδιού και την οικογένειας, να πραγματοποιήσουμε φυσική εξέταση και με ένα δείγμα αίματος να μετρήσουμε τα επίπεδα των ορμονών στον οργανισμό.

Πολύ συχνά κάνουμε και μια ακτινογραφία του άνω άκρου για να καθορίσουμε την οστική ηλικία και ωρίμανση. Έτσι μπορούμε να υπολογίσουμε αν τα οστά μεγαλώνουν πολύ γρήγορα, σε σχέση με την ηλικία του παιδιού.

Εφόσον τεθεί η διάγνωσή,  θα διερευνήθεί αν η πρώιμη ήβη είναι κεντρικής ή περιφερικής αιτιολογίας. Για να γίνει, αυτό πραγματοποιούμε ένα test διέγερσης με GnRH. Χορηγούμε δηλαδή την ορμόνη GnRH και μετά ελέγχουμε τα επίπεδα άλλων ορμονών, όπως η προγεστερόνη τα οιστρογόνα. Αν τα επίπεδα των άλλων ορμονών ανέβουν, πρόκειται για πρώιμη ήβη κεντρικής αιτιολογίας. Όταν η πρώιμη ήβη είναι περιφερικής αιτιολογίας, τα επίπεδα των ορμονών παραμένουν σταθερά.

Άλλες συμπληρωματικές εξετάσεις που μπορούν να γίνουν είναι:

• μαγνητική εγκεφάλου: γίνεται συνήθως όταν η πρώιμη ήβη είναι κεντρικής αιτιολογίας για να διερευνηθούν βλάβες του εγκεφάλου όπως όγκος στην υπόφυση.
• έλεγχος του θυρεοειδούς
• υπέρηχος έσω γεννητικών οργάνων: όταν η μιλάμε για περιφερική πρώιμη ήβη, ο υπέρηχος μπορεί να μας αποκαλύψει κάποια κύστη ή όγκο στις ωοθήκες.

Ποιες είναι οι διαθέσιμες θεραπείες;

Δεν χρειάζονται όλες οι περιπτώσεις πρώιμης ήβης θεραπεία. Αυτό θα εξαρτηθεί από την ηλικία του κοριτσιού και το πόσο αυτή απέχει από την ηλικία που φυσιολογικά ξεκινάει η εφηβεία, από το πόσο ήπια ή προχωρημένη είναι η πρώιμη ήβη, από την ταχύτητα με την οποία αυτή εξελίσσεται αλλά και από το αν υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα που την προκαλεί.

Εφόσον ο γιατρός κρίνει ότι χρειάζεται παρέμβαση, τα βήματα που ακολουθούμε διαφοροποιούνται από το αν πρώιμη ήβη είναι κεντρική η περιφερική.

• Κεντρική πρώιμη ήβη

Σκοπός μας είναι να σταματήσουμε την πρόωρη έκκριση γοναδοτροπινών (LH, FSH) από την υπόφυση. Για να το πετύχουμε αυτό δίνουμε GnRH αγωνιστές με τη μορφή ένεσης κάθε  τρείς μήνες ή με τη μορφή εμφυτεύματος το οποίο απελευθερώνει σταδιακά την ουσία στην πάροδο ενός χρόνου.

Με αυτόν τον τρόπο καθυστερούμε την ήβη και το κορίτσι έχει την δυνατότητα να αναπτυχθεί περισσότερο από ότι θα αναπτυσσόταν χωρίς τη θεραπεία. Μετά από 16 μήνες, η αγωγή σταματάει και η ήβη επανέρχεται.

• Περιφερική πρώιμη ήβη

Τις περισσότερες φορές, η πρώιμή ήβη περιφερικής αιτιολογίας οφείλεται σε κάποιο άλλο πρόβλημα όπως κάποιος όγκος, περιφερικό λίπος η άλλη εστία που παράγει οιστρογόνα. Συνεπώς, θεραπεύοντας την αρχική αιτία επιβραδύνουμε και την πρόωρη έναρξη της εφηβείας.

Μπορούμε να προλάβουμε την πρώιμη ήβη;

Δυστυχώς είναι λίγα τα μέτρα που μπορούμε να εφαρμόσουμε για να αποφύγουμε την πρώιμη έναρξη της εφηβείας στα κορίτσια. Η διατήρηση ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους σίγουρα μειώνει τις πιθανότητες εμφάνισης πρώιμης ήβης και άλλων παθήσεων που σχετίζονται με την παχυσαρκία όπως ο διαβήτης.

Αποφεύγουμε πάντα να χορηγούμε στα κορίτσια φάρμακα συμπληρώματα διατροφής ή άλλα προϊόντα που περιέχουν ορμόνες χωρίς τη συμβουλή του γιατρού.

Τέλος, συμβουλευόμαστε το ειδικό όταν παρατηρούμε στο παιδί μας αλλαγές που δεν συμβαδίζουν με την ηλικία του, ώστε να λύσουμε το πρόβλημα έγκαιρα και να εξασφαλίσουμε την ομαλή σωματική και συνθηματική ανάπτυξη του κοριτσιού.